Scholen gaan gewoon door met omstreden antipestmethoden. "Verbazingwekkend", stelt Daan Wienke, voorzitter van de commissie die namens het ministerie 61 methoden onderzocht en er 48 afkeurde. "Het is van de zotte dat scholen programma's gebruiken die aantoonbaar niet helpen", zegt Kinderombudsman Marc Dullaert.

In september 2013 kreeg een onafhankelijke commissie van deskundigen onder leiding van Wienke van het Nederlands Jeugdinstituut opdracht van staatssecretaris Sander Dekker (onderwijs) 61 antipestprogramma's te beoordelen. De commissie keurde medio vorig jaar voorlopig slechts dertien programma's goed. Het was de bedoeling dat de rest verboden zou worden, tot de mankementen waren weggewerkt. Onder druk van PO Raad (koepel van basisscholen) en VO Raad (voortgezet onderwijs) werd scholen toch de vrijheid gelaten zelf te kiezen.

Kwakzalverij
"Het ging hun om de didactische vrijheid. Dat snap ik. Daar ben ik ook voor", zegt de Kinderombudsman. "Maar wat mij betreft houdt die vrijheid op waar de sociale veiligheid in het geding komt. Waar kinderen gevaar lopen. Hier dus", aldus Dullaert die eerder een aantal methoden 'pure kwakzalverij' noemde. Andere deskundigen spraken over programma's die averechts werken, of 'aannemelijk gevaarlijk' zijn.

Het rapport van de commissie-Wienke beschrijft slechts aan welke criteria een afgekeurde methode niet voldoet. Raar is dat het ministerie niet alle beschikbare informatie op tafel legt, waardoor echt duidelijk kan worden bij welke van de 48 afgekeurde methoden kinderen mogelijk gevaar lopen.

Trouw kreeg een rapport in handen dat door de minister niet openbaar is gemaakt. Daarin staat bijvoorbeeld dat de afgekeurde M5-aanpak, eerder door 'pestprofessor' René Veenstra (Rijksuniversiteit Groningen) aangemerkt als 'piraterij', geen betrouwbare methode is en ethisch niet verantwoord.

Zelfregulatie
Die informatie is dus niet vrij toegankelijk, scholen en ouders zijn niet gewaarschuwd. En M5 mag dus 'gewoon' verder. Volgens eigen opgave zijn er de afgelopen maanden zelfs veel nieuwe scholen bijgekomen en zijn er inmiddels 63 die met het programma werken. En dat zijn geen domme mensen, zij weten heel goed wat ze aan het doen zijn, stelt de directie.

Er is gekozen voor zelfregulatie, over twee jaar wordt gekeken hoe dat gaat. "Met als gevolg dat kinderen nu dus soms nog twee jaar langer worden blootgesteld aan zelfbenoemde coaches die een graantje willen meepikken in de pestindustrie", moppert de Kinderombudsman.

Bram Orobio de Castro, hoogleraar ontwikkelingspsychologie in Utrecht, voorspelde eerder in deze krant dat er een harde sanering zou volgen. Het baart hem zorgen dat die sanering langer op zich laat wachten en dat scholen nog steeds werken met aanpakken die 'aannemelijk schadelijk' zijn.

Staatssecretaris Dekker verwacht dat op termijn steeds meer scholen hun voordeel zullen doen met de lijst van effectieve antipestprogramma's. "Als je als school kunt kiezen, waarom zou je dan niet kiezen voor een methode waarvan wetenschappelijk is bewezen dat die werkt", zegt Dekker.

Langdurige verplichtingen
Dat scholen niet onmiddellijk stoppen met afgekeurde methoden, kan volgens Wienke te maken hebben met langdurige verplichtingen die zij met de programma-eigenaren zijn aangegaan. "Maar financiële redenen mogen nooit de doorslag geven om door te gaan met een programma dat niet bewezen effectief is", aldus Dullaert.

De PO Raad staat ondanks de kritiek nog steeds achter de geslaagde lobby ook afgekeurde antipestmethoden niet te verbieden. "Wij vinden de vrijheid van elke school met maatwerk een veilig klimaat te creëren essentieel. Dat moet op een manier die bij school en leerlingen past. En scholen moeten zich daarvoor verantwoorden. Dat moet als je een goedgekeurde methode van de lijst gebruikt, én als je het op een andere manier aanpakt", stelt de raad.