Uitdagend opvoedgedrag, zoals stoeien of wilde spelletjes doen, zorgt voor minder angstige kinderen. Vaders en moeders laten dit gedrag gemiddeld even vaak zien, maar opvallend genoeg: als vaders het doen, is het effect het sterkst.

Met je kind stoeien, klimmen, wilde spelletjes doen: het is niet alleen leuk, maar het blijkt ook nog eens een belangrijke functie te hebben voor de ontwikkeling van kinderen. Zogenaamd 'uitdagend opvoedgedrag' door ouders zorgt namelijk voor minder angstige kinderen, blijkt uit recent onderzoek van de Universiteit van Amsterdam. Zowel moeders als vaders kunnen uitdagend opvoeden, maar opvallend genoeg bleek het gedrag van vaders een sterkere invloed te hebben op de vermindering van angst van kinderen. Onderzoeker en universitair docent Mirjana Majdandžić legt uit: “We hebben voor het onderzoek 132 ouders met hun eerste kind geobserveerd, op verschillende momenten gedurende een langere periode. Bij dat onderzoek hebben we gekeken naar het opvoedgedrag van de ouders, naar het temperament van de kinderen, en naar latere angstsymptomen.”

Hoe dan? “Op jonge leeftijd lieten we kinderen bijvoorbeeld voor hen onbekende objecten en personen zien en dan keken we of een kind daar angstig of juist nieuwsgierig op reageert,” zegt Majdandžić. "Hiermee konden we meten of de kinderen al jong een angstig temperament hadden. De ouders lieten we verschillende taakjes of spelletjes met hun kind uitvoeren en dan observeerden we hoe ze zich gedroegen. Zo lieten we ze spelen op kussens die op de grond lagen. Sommige ouders gaan dan meteen stoeien, andere ouders gaan heel rustig zitten praten met hun kind. Of we lieten ouders met hun kind ‘vliegtuigje’ spelen, waarbij de ouder het kind door de lucht laat vliegen. De ene ouder doet dat heel rustig en voorzichtig, de andere ouder doet dat veel sneller en wilder. Maar we keken niet alleen naar wat ouders deden, maar ook naar wat ze zeiden. Sommige ouders hadden de neiging om hun kind aan te sporen om voorzichtig te doen, anderen moedigden hun kind juist wat meer aan om risico’s te nemen. Tenslotte hebben we twee jaar later angstsymptomen van de kinderen gemeten met een vragenlijst die door beide ouders werd ingevuld.”

Angstige kinderen bleken het meeste baat te hebben bij uitdagend opvoedgedrag van hun vader

En wat bleek? Uitdagend opvoeden zorgt ervoor dat kinderen op latere leeftijd minder angstig zijn. Bovendien leken angstig aangelegde kinderen het meeste baat te hebben bij uitdagend opvoedgedrag van hun vader; hun angst verminderde het sterkst. “Dat betekent overigens niet dat vaders vaker uitdagend opvoeden dan moeders,” zegt Majdandžić. “De ene ouder speelt rustig, de ander wilder, gemiddeld verschilde dat niet tussen vaders en moeders. Op dat punt gingen de seksen ongeveer gelijk op. Maar het gedrag van vaders bleek dus wel een sterkere invloed te hebben op het kind. Hoe dat komt, is nog niet helemaal duidelijk. Er zijn theorieën dat vaders evolutionair gezien meer de rol van uitdager hadden en de moeders meer de rol van beschermer en verzorger, maar over dat soort verklaringen vanuit biologische verschillen is altijd veel discussie.”

Maar hoe zit het dan bij gezinnen waarbij de vader juist wat meer de voorzichtige is en de moeder wat meer de uitdager? Die bestaan toch ook? “Klopt,” zegt Majdandžić. “Ouders bleken elkaar hierin ook te kunnen compenseren. Dus: als de vader geen uitdagend opvoedgedrag laat zien, maar de moeder wel, dan zorgt dat er ook voor dat het kind later minder angstig is. Naar hoe het zit met gezinnen met twee vaders of twee moeders moet nog onderzoek worden gedaan. Wat we wel weten is dat elke ouder, ongeacht de sekse, in principe in staat is om alle soorten opvoedgedrag te vertonen.”

Volgens Majdandžić is het vooral positief dat we nu weten dat het gedrag van ouders een positieve invloed kan hebben op de verminderen van angst bij kinderen. “Angststoornissen zijn de meest voorkomende psychische stoornissen. En angst op jonge leeftijd verhoogt het risico op latere angststoornissen en zaken als depressie en schooluitval. Het is dus goed om te weten dat uitdagend opvoedgedrag door ouders kinderen hiertegen kan beschermen. En dat de rol van vaders hierbij extra belangrijk lijkt te zijn.”

En hoe gaat dat in de praktijk?
Voor Cynthia Roke (26) en haar man Gertjan (28) was het vanaf het begin al duidelijk hoe in hun gezin de verdeling lag. “Mijn man is echt de uitdager en ik meer de voorzichtige,” vertelt Cynthia. “Ik ben vanaf het begin al heel beschermend geweest. Misschien komt het omdat mijn oudste (3) een hazenlip had waaraan hij geopereerd werd toen hij vijf maanden oud was. Het zou kunnen dat ik daardoor meteen al wat bezorgder was. Je ziet bij ons thuis nu echt dat ik het type ben dat rustig een boekje met de kinderen leest en lekker knuffelt, terwijl mijn man ze als hij thuiskomt meteen in de lucht gooit en wild met ze gaat stoeien. Ook remt mijn man de kinderen minder af in spelletjes. Als mijn zoontje hem met een speelgoedhamer begint te slaan, dan laat hij dat gewoon toe. Ik denk dan meteen: doe maar niet, straks doet hij dat bij zijn éénjarige zusje ook en dat moeten we niet hebben.” Of het uitdagende opvoedgedrag van haar man ook echt leidt tot minder angstige kinderen, dat weet Cynthia nog zo net niet. “Ik heb zelf het gevoel dat het wel meevalt, want mijn zoontje is best bang uitgevallen en mijn dochter is pas 1 en nog nergens bang voor, dus dat zal nog moeten blijken.”

'Ik zei nog: ga maar niet met hem van de hoge duikplank, hij heeft pas net zijn diploma. En vijf minuten later staat mijn zoon vanaf de hoge duikplank naar me te zwaaien'

Ook voor Shana Lopes (29) en haar vriend Michael (31) geldt dat zij meer de behoudende ouder is en hij meer de grensverleggende. Ze zijn al vijf jaar samen gelukkig met hun samengestelde gezin. Shana: “Ik heb een zoon van 10 en een dochter van 8 uit een vorige relatie en samen hebben we nog een zoontje van anderhalf. De kinderen zijn gek op stoeien met mijn vriend. Gooien, zwieren, springen, alles kan. Ik ben meer van het troetelen, troosten en geruststellen. Michael laat de kinderen veel gemakkelijker grenzen verleggen en nieuwe dingen proberen.” Shana weet bijvoorbeeld nog goed dat ze met het hele gezin gingen zwemmen toen haar zoontje Jesley net zijn B-diploma had gehaald. “Ik ging met mijn dochter Demi naar het ondiepe bad, want zij had nog geen diploma. Michael ging met mijn zoontje zwemmen. Ik zei van tevoren nog: laat hem maar niet van de hoge duikplank gaan, want hij heeft net zijn diploma. Vijf minuten staat Jesley op de hoge duikplank naar me te zwaaien en zie ik hem zo naar beneden springen. Voor mij een hartaanvalmomentje. Michael had nergens last van. Of die keer dat ze verstoppertje speelden en Michael het een prima idee vond als Jesley zich op het dak van de schuur zou verstoppen. Ook zo’n momentje.”

En herkent zij zich in de uitkomst van het onderzoek dat uitdagend opvoedgedrag kinderen minder angstig maakt? “Ja en nee,”  zegt Shana. “Ik denk zeker dat kinderen die aangemoedigd worden door iemand waar ze tegenop kijken daardoor vertrouwen krijgen in hun eigen kunnen. Als je steeds maar te horen krijgt: doe maar niet, straks gaat het mis, dan heeft dat vast invloed op je. Aan de andere kant denk ik ook dat ieder kind anders is. Mijn dochter is net als ik wat angstiger aangelegd en ik merk dat we met haar echt anders om moeten gaan dan met Jesley. Hem kan je prima uitdagen om een risico te nemen, maar als we dat bij haar doen werkt dat vaak alleen maar averechts. Bij haar werkt het beter om haar eerst heel veel vertrouwen te geven en haar ervan te overtuigen dat ze het kan. Bij mij is dat overigens net zo. Ik houd er ook helemaal niet van om uitgedaagd te worden. Als ik iets niet durf, dan werkt het bij mij ook beter als mensen me eerst vertrouwen inpraten. Eigenlijk is dat natuurlijk ook een vorm van aanmoedigen, maar dan op een andere manier.” 

Michael herkent zich helemaal in de beschrijving van Shana. “Tussen ons ben ik inderdaad echt van het stoeien, gek doen en je grenzen verleggen. Wel tot een bepaald punt natuurlijk. Soms vindt Shana het spannend wat ik met de kinderen doe, maar ik let er wel op dat het nooit echt gevaarlijk wordt. Ik liet Jesley bijvoorbeeld in z’n eentje bij het water vissen. Dat vond Shana maar niks, maar ik weet dat het kan omdat hij zijn zwemdiploma’s heeft. Of ik pak de twee oudste kinderen onder mijn arm en til ze zo de trap op, terwijl ze ondersteboven hangen. De kinderen vinden dat geweldig en moeders staat beneden en roept: voorzichtig!” Of zijn uitdagende opvoedstijl er ook voor zorgt dat zijn zoontje later minder angstig zal zijn? “Dat moet nog blijken. Hij is natuurlijk pas anderhalf. Maar net als met de oudsten probeer ik ook met hem wat losser te zijn, waar het kan. Het is niet dat ik die rol heel bewust oppak. Ik denk dat het gewoon in me zit. Als kind ben ik ook heel vrij gelaten vroeger en ook als volwassene merk ik dat ik gewoon niet zo snel gevaar zie of angst voel. In troosten ben ik dan weer niet zo goed, dus als de kinderen behoefte hebben aan de zachte aanpak, gaan ze naar hun moeder.”
 
'Mijn man is bang dat onze dochter zich bezeert. Dan zeg ik altijd: joh, laat het maar gaan, ze voelt het vanzelf wel' 

Marloes Vlos van Boven (35) is als moeder van een dochtertje van 1 juist meer de uitdager thuis en haar man Peter (37) iets meer de behoudende. “We hebben een dochtertje, Mayim, met een pittig temperament. Tussen mij en mijn man ben ik echt de ondernemende. Ik stoei altijd wild met Mayim, terwijl mijn man juist meer de rustige is. Ik vind het leuk om acrobatische trucjes met haar te doen, waarbij ik haar bijvoorbeeld help om een soort koprol over mijn buik te maken. Of ik laat haar zich aan haar armpjes optrekken aan de stang van het gordijn in de badkamer. Mijn man is veel voorzichtiger en zal sneller zeggen: doe nou maar niet. Met lopen of klimmen is bij sneller bang dat zij zich bezeert. Dan zeg ik altijd: joh, laat maar gaan, ze voelt het vanzelf wel.” Dat uitdagend opvoedgedrag door ouders tot minder angstige kinderen leidt, gelooft Marloes meteen. “Mijn man was als kind best ondernemend en druk, maar hij werd daar door zijn ouders in geremd en daar heeft hij nu nog steeds wel eens last van. Daarom hebben we vanaf de geboorte van onze dochter bewust altijd veel met haar ondernomen en dat doen we nog steeds. Ook al moet mijn man daarvoor af en toe een beetje uit zijn comfortzone. En ik denk dat het effect heeft, want ik merk dat onze dochter erg gemakkelijk omgaat net uitdagingen en veranderingen.

Bron: rtlnieuws.nl

Lees meer >>